SỞ GD-ĐT NGHỆ AN TRƯỜNG THPT HÀ HUY TẬP

KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TRƯỜNG LỚP 10 NĂM HỌC 2018-2019 MÔN THI: NGỮ VĂN Thời gian: 150 phút

I. Đọc hiểu (4,0 điểm)
            Đọc văn bản sau:
Trong viện Động vật học có một giáo sư triết học đang ngồi truyền thụ triết học cho các loài động vật. Giáo sư triết học đó giảng giải rất nhiều những lý luận trống rỗng, ông nói: "Bất kể sự vật nào đều cần phải bắt đầu từ căn bản, cũng giống như bất kể một kiến trúc nào cũng đều cần làm từ móng đáy đi lên". Có một con ếch nghe mà không bình tĩnh được nữa liền hỏi vị giáo sư: "Xin hỏi giáo sư, có thật tất cả những kiến trúc đều phải làm từ đáy lên không?". Giáo sư triết học nhìn thẳng vào con ếch và nói: "Đương nhiên! Ếch ngồi đáy giếng". Con ếch phản kích lại nói: "Chính vì là ếch ngồi đáy giếng nên tôi mới hỏi ông, chẳng lẽ đào giếng cũng làm từ dưới tầng đáy lên?". Vị giáo sư triết học há hốc mồm không nói được câu gì.
 (Theo Tri thức Việt. Tuyển chọn và dịch)
Thực hiện các yêu cầu:
 Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.
Câu 2. Hãy đặt nhan đề cho văn bản.
Câu 3. Xác định ý nghĩa ẩn dụ của các hình ảnh: vị giáo sư, con ếch
Câu 4. Em có suy nghĩ gì về thông điệp được rút ra từ văn bản? (trình bày khoảng 8-10 dòng)
II. Làm văn (16,0 điểm)
Câu 1. (6,0 điểm)
Phía sau giọt nước mắt….
Hãy hoàn thành mệnh đề trên bằng một bài văn nghị luận.
Câu 2. (10,0 điểm)
“Ra đời trong xã hội cũ, ca dao trữ tình là những tiếng hát (…) cất lên từ cuộc đời còn nhiều xót xa, cay đắng nhưng đằm thắm ân tình của người bình dân Việt Nam”.
(Ngữ văn 10, tập 1, Nxb Giáo dục 2007, tr 82)
Hãy làm sáng tỏ ý kiến trên qua chùm ca dao than thân, yêu thương tình nghĩa đã học trong chương trình Ngữ văn 10.
                                         ----------------Hết------------------
 
 
 
 

SỞ GD-ĐT NGHỆ AN TRƯỜNG THPT HÀ HUY TẬP

KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TRƯỜNG LỚP 10 NĂM HỌC 2018-2019 HƯỚNG DẪN CHẤM NGỮ VĂN

I. Đọc hiểu
Câu 1. Phương thức biểu đạt chính của văn bản: Tự sự (1,0 điểm)
Câu 2. Đặt nhan đề cho văn bản
Thí sinh có thể đặt nhan đề theo nhiều cách khác nhau, yêu cầu ngắn gọn và có thể dựa vào nhân vật chính (con ếch và vị giáo sư…); dựa vào hình ảnh, chi tiết tiêu biểu (ếch ngồi đáy giếng…) dựa vào ý nghĩa văn bản… (1,0 điểm)
Câu 3. Ý nghĩa ẩn dụ của các hình ảnh:
- vị giáo sư: biểu tượng cho tri thức sách vở, cho hệ thống lý thuyết (0,5 điểm)
- con ếch: biểu trưng cho những con người thiệt thòi ít được tiếp cận với những tri thức sách vở, lý thuyết; những con người gắn với thực tiễn (0,5 điểm)
Câu 4. Suy nghĩ  về thông điệp được rút ra từ văn bản (1,0 điểm)
- Văn bản đề cập đến mối quan hệ giữa lí thuyết và thực tế,  lý thuyết phải có sự kết hợp thực tiễn mới có giá trị.
- Từ đó, chúng ta phải biết học đi đôi với hành, học kiến thức gắn liền với rèn luyện kĩ năng…
II. Làm văn
Câu 1 (6,0 điểm)
* Yêu cầu chung: Thí sinh biết cách kết hợp kiến thức và kĩ năng về dạng đề nghị luận xã hội để tạo lập văn bản. Bài viết có bố cục rõ ràng, diễn đạt trôi chảy, bảo đảm tính liên kết, không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.
* Yêu cầu cụ thể
Đây là dạng đề mở, có rất nhiều cách triển khai khác nhau. Điều quan trọng là người viết phải thể hiện được cái nhìn tương đối đa chiều và có hệ thống lập luận. Dưới đây là một số hướng tham khảo:
- Phía sau giọt nước mắt là nỗi đau đớn thể xác
- Phía sau giọt nước mắt là nỗi đau đớn, buồn khổ về tinh thần
- Phía sau giọt nước mắt là niềm vui sướng, hạnh phúc khó kiềm chế
- Phía sau giọt nước mắt là sự ăn năn, hối hận
- Phía sau giọt nước mắt là cái xấu các ác đang giả tạo, ngụy tạo…
Câu 2. (10 điểm)
*Yêu cầu chung
HS nắm vững phương pháp làm bài nghị luận văn học; bố cục chặt chẽ; hành văn trôi chảy, trau chuốt; không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp
*Yêu cầu cụ thể
- Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận: (1,0 đ)
- Đảm bảo yêu cầu chính tả, dùng từ, đặt câu: (1,0 đ)
- Văn viết sáng tạo: 1,5 đ
-  Đảm bảo các ý chính: (6,5 đ)
(1) Giải thích ý kiến
- Ca dao là lời thơ trữ tình dân gian, thường kết hợp với âm nhạc khi diễn xướng, được sáng tác nhằm diễn tả thế giới nội tâm của con người
- Cuộc đời nhiều xót xa cay đắng là những bất hạnh, bất công mà người bình dân (đặc biệt là người phụ nữ) phải chịu đựng trong xã hội cũ
- Đằm thắm ân tình: tình cảm gia đình, tình yêu đôi lứa, tình yêu quê hương đất nước…. của người bình dân xưa
Ý kiến trên đề cập đến đặc điểm nội dung của mảng ca dao than thân, ca dao yêu thương tình nghĩa
(2) Chứng minh ý kiến qua chùm ca dao than thân, ca dao yêu thương tình nghĩa
- Ca dao là tiếng hát cất lên từ cuộc đời nhiều xót xa cay đắng:
Thân phận người phụ nữ:  chùm ca dao thân em như….
- Ca dao là tiếng hát đằm thắm ân tình:
+ Tình yêu đôi lứa: bài ca dao  Khăn thương nhớ ai ..
+ Tình cảm gia đình: bài ca dao Muối ba năm muối đang còn mặn…
 (3) Đánh giá
- Nghệ thuật thể hiện trong ca dao trữ tình: ngôn ngữ gần gũi với lời ăn tiếng nói hàng ngày, giàu hình ảnh so sánh, ẩn dụ, diễn đạt bằng mô-tip…
            - Giá trị của ca dao trữ tình