Nếu anh đi với người yêu

Chỉ xin anh nhớ một điều nhỏ thôi

Con đường ta đã dạo chơi

Xin đừng đi với một người khác em.

Hàng cây nay đã lớn lên

Vươn cành để lá êm đềm chạm nhau

Hai ta ai biết vì đâu

Hai con đường rẽ xa nhau xa hoài.

Nếu cùng người mới dạo chơi

Xin anh tránh nẻo đường vui ban đầu.

(Con đường - Phan Thị Thanh Nhàn)

     Bài thơ là lời nhắn nhủ của người phụ nữ, một ước nguyện, một yêu cầu cuối cùng đối với người yêu xưa

Nếu anh đi với người yêu

Chỉ xin anh nhớ một điều nhỏ thôi

Con đường ta đã dạo chơi

Xin đừng đi với một người khác em.

     Bài thơ có không gian là một con đường kỷ niệm mà khi còn yêu nhau hai người thường qua lại dạo chơi. Bài thơ có thời gian, đó là hàng cây hai bên đường từ khi còn nhỏ đến khi “Vươn cành để lá êm đềm chạm nhau”.

     Ở đây xuất hiện ba người: Anh – Em và Người yêu nhưng là người yêu của anh. Giữa ba người có chung một mối liên hệ là con đường.

Con đường trong bài thơ này dường như có ba nghĩa: Thứ nhất là con đường thực nào đó với hàng cây; thứ nữa là con đường của niềm riêng, con đường yêu đương của hai người thời xa ấy; và cuối cùng là con đường đời, con đường mà “Hai ta ai biết vì đâu - Hai con đường rẽ xa nhau xa hoài”. Trong cuộc sống mỗi con người, nếu con đường tình yêu và con đường cuộc đời trùng với nhau thì đó là hạnh phúc. Thực tế không thiếu sự trùng khớp đó nhưng cũng không hiếm sự cách ngăn giữa hai con đường.

     Dường như có một nghịch lý giữa thiên nhiên và con người: Thủa hai người còn có nhau, tay trong tay, mắt nhìn trong mắt, âu yếm dạo chơi thì hàng cây kia chưa lớn, còn cách ngăn bởi một con đường. Bây giờ hàng cây kia đã đến độ trưởng thành, cành lá êm đềm chạm nhau đầy dịu dàng tình tứ thì hai con người ấy lại cách xa từ lâu và cách xa mãi mãi. Thật xót xa, nuối tiếc!

       Có vẻ vô lý khi người phụ nữ yêu cầu tha thiết “xin anh” làm một việc tưởng như chẳng có gì quan trọng. Nhưng qua lời nhắn nhủ mà người phụ nữ coi là “nhỏ thôi” ấy, người đọc cảm nhận cả một điều lớn lao về tình yêu và tâm hồn của chị. Mặc dù mối tình ấy đã qua lâu lắm rồi; mặc dù thời gian và sự bề bộn của cuộc sống đã che mờ kỷ niệm, đã cuốn đi biết bao điều tưởng như có lúc là vĩnh hằng…thì tận sâu thẳm đáy lòng, chị vẫn giữ gìn, trân trọng mối tình xưa. Đó là tài sản tinh thần quý giá mà chị luôn mang theo và luôn bảo vệ để nó vẹn toàn mãi mãi. Đừng ai làm tổn thương kỷ niệm dù đó là người đã từng một thủa yêu thương, dù đó là người đã từng làm nên kỷ niệm.

     Tâm hồn người phụ nữ là thế đấy, giản dị thôi, nhẹ nhàng thôi mà vô cùng sâu sắc, vô cùng thuỷ chung. Nhà thơ Song Hảo cũng đã có lần nói lên cái nhân hậu vô cùng của người phụ nữ với tình yêu bao dung, bất tuyệt:

Mặt đất còn gai chông

Bầu trời còn bão tố

Bao giờ anh đau khổ

Hãy tìm về với em.

Kết thúc bài thơ, lời nhắn gửi ấy được lặp lại về ý tứ nhưng có chút khác biệt rất tinh tế trong cách diễn đạt. Đối tượng thứ ba Người yêu của anh thì giờ được gọi đúng hơn căn cứ vào thời gian quen biết là Người mới để ngầm có sự nhắc nhở phân biệt với Người yêu xưa của anh. Từ chỗ “Con đường ta đã dạo chơi” lúc còn yêu nhau giờ đã là con đường trong kỷ niệm nên nó được coi là “nẻo đường vui ban đầu”. Nói như vậy dường như đã bao hàm ý cách ngăn vời vợi cả về thời gian và không gian khiến cho ai đã từng đi trên con đường ấy trước đây giờ chỉ có thể nghĩ đến để nuối tiếc, bồi hồi chứ không thể nào đặt chân đến được “nẻo đường vui” đó nữa.

Tất cả rồi sẽ qua đi theo dòng thời gian vô thuỷ vô chung, duy chỉ có tình yêu còn ở lại mãi trong lòng người phụ nữ vì đối với họ thì “Ngày yêu nhau ngày ấy sẽ không tàn”. Bài thơ Con đường của nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn vì thế mà để lại dư âm thiết tha trong lòng người đọc.